6

Sarufi na Matumizi ya Lugha

Vitenzi: Aina za vitenzi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kutambua aina za vitenzi
-Kutofautisha vitenzi halisi, vikuu na visaidizi
-Kufahamu vitenzi sambamba na vishirikishi
-Kutumia vitenzi ipasavyo

-Maelezo ya aina za vitenzi
-Mifano ya vitenzi halisi na vikuu
-Utofautisho wa vitenzi visaidizi
-Mazoezi ya vitenzi sambamba
-Kutambua vitenzi vishirikishi

-Chati za aina za vitenzi
-Jedwali za tofauti
-Karatasi za mazoezi
-Mifano ya sentensi
-Vielelezo vya matumizi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 64-68

Kusoma kwa Kina

Mashairi huru: Chimbuko

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufahamu historia ya mashairi huru
-Kueleza sababu za kuchipuka
-Kuchambua pingamizi za wanajadi
-Kutathmini mchango wa mashairi huru

-Uchambuzi wa historia ya mashairi huru
-Mjadala kuhusu sababu za mabadiliko
-Kutambua pingamizi za wanamapokeo
-Kulinganisha mashairi ya zamani na sasa
-Mazoezi ya kutambua mashairi huru

-Mifano ya mashairi
-Chati za historia
-Jedwali za sababu
-Vielelezo vya mabadiliko
-Karatasi za uchambuzi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 68-69

Kuandika

Utungaji wa kisanii: Uandishi wa ushairi huru

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kujifunza kutunga mashairi huru
-Kutumia lugha ya kishairi
-Kuandika mashairi bila vikwazo vya arudhi
-Kutumia tamathali za usemi

-Hatua za kutunga mashairi huru
-Mazoezi ya kutumia lugha ya mkato
-Kujenga taswira na picha za kiakili
-Utungaji wa mashairi kuhusu mada mbalimbali
-Hariri ya mashairi yaliyotungwa

-Mifano ya mashairi huru
-Chati za hatua
-Jedwali za tamathali
-Karatasi za kuandikia
-Vielelezo vya mtindo

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 69-70

7

Kusikiliza na Kuzungumza

Mahojiano: Jopo la waajiri

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufahamu mahojiano ya jopo la waajiri
-Kutambua hatua za mahojiano
-Kueleza sifa za mahojiano rasmi
-Kutumia lugha ya mahojiano ipasavyo

-Maelezo ya mahojiano na jopo la waajiri
-Mchezo wa kigiza wa mahojiano
-Uchambuzi wa hatua za mahojiano
-Mjadala kuhusu tabia za mhojiwa
-Mazoezi ya majibu ya maswali mbalimbali

-Mfano wa mahojiano
-Video za mahojiano
-Chati za hatua
-Jedwali za sifa
-Vielelezo vya tabia

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 71-74

Ufupisho

Heshima kwa wakuu

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kusoma na kuelewa taarifa kuhusu heshima
-Kufupisha kwa usahihi
-Kutambua vitambulisho vya ukubwa
-Kulinganisha vijana wa sasa na wa kale

-Kusoma taarifa "Heshima kwa wakuu"
-Kufupisha vitambulisho vya ukubwa (maneno 50)
-Uchambuzi wa tofauti za vijana wa sasa na kale
-Mjadala kuhusu umuhimu wa heshima
-Mazoezi ya kufupisha vifungu mbalimbali

-Nakala za taarifa
-Chati za ufupisho
-Jedwali za vitambulisho
-Karatasi za mazoezi
-Vielelezo vya heshima

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 74-76

Sarufi na Matumizi ya Lugha

Vitenzi: Mzizi na viambishi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufahamu mzizi wa kitenzi
-Kutambua viambishi awali na tamati
-Kuchambua dhima za viambishi
-Kutumia viambishi ipasavyo

-Maelezo ya mzizi wa kitenzi
-Kutambua viambishi awali (nafsi, wakati, ngeli)
-Uchambuzi wa viambishi tamati (kiishio, mahali)
-Mazoezi ya kutenganisha mzizi na viambishi
-Kutambua kauli za mnyambuliko

-Chati za viambishi
-Jedwali za nafsi
-Karatasi za mazoezi
-Mifano ya vitenzi
-Vielelezo vya mzizi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 76-79

Kusoma kwa Kina

Tamathali za usemi I

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufahamu tamathali za usemi
-Kutambua sifa za tamathali
-Kueleza umuhimu wa tamathali
-Kuchambua mbinu za lugha

-Maelezo ya tamathali za usemi na sifa zake
-Kutambua tashibihi na sitiari
-Uchambuzi wa jazanda na tashihisi
-Mazoezi ya kutambua tamathali mbalimbali
-Kutunga mifano ya tamathali za usemi

-Mifano ya tamathali
-Chati za mbinu
-Jedwali za sifa
-Vipande vya fasihi
-Karatasi za uchambuzi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 79-83

Kuandika

Mahojiano

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufahamu mtindo wa kuandika mahojiano
-Kutambua sifa za mahojiano yaliyoandikwa
-Kuandika mahojiano kwa muundo sahihi
-Kutumia mazungumzo ya halisi

-Uchambuzi wa mtindo wa kuandika mahojiano
-Kutambua sifa za mahojiano yaliyoandikwa
-Mazoezi ya kuandika mahojiano fupi
-Kutunga mazungumzo baina ya mhojiwa na waajiri
-Hariri ya mahojiano yaliyoandikwa

-Mifano ya mahojiano
-Chati za mtindo
-Jedwali za sifa
-Karatasi za kuandikia
-Vielelezo vya muundo

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 83

8

Kusikiliza na Kuzungumza
Ufahamu

Soga na malumbano ya utani
Kusoma na kuelewa hadithi ya "Utakuja Juta!"

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya soga na malumbano ya utani
-Kueleza sifa za soga na malumbano ya utani
-Kupambanua dhima za soga na utani katika jamii

-Maswali na majibu kuhusu ujuzi wa awali wa soga
-Mjadala kuhusu maana na sifa za soga
-Maelezo ya malumbano ya utani na sifa zake
-Mifano ya utani kutoka jamii mbalimbali
-Uchambuzi wa dhima za soga na utani katika jamii

-Maandishi ya mifano ya soga
-Jedwali la sifa za soga na utani
-Chati za faida za fasihi simulizi
-Ramani za jamii zinazotan​ana
-Vielelezo vya aina za fasihi simulizi
-Maandishi ya hadithi ya "Utakuja Juta!"
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Jedwali la uchambuzi wa wahusika
-Kamusi za Kiswahili
-Chati za madhara ya ulevi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 84-86

Sarufi na Matumizi ya Lugha
Kusoma kwa Kina

Mnyambuliko wa vitenzi I - Kauli za kutenda, kutendwa na kutendea
Tamathali za usemi II - Mbinu za sanaa

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua mnyambuliko wa vitenzi
-Kueleza kauli za kutenda, kutendwa na kutendea
-Kuunda sentensi sahihi za kauli mbalimbali
-Kutumia kanuni za mnyambuliko wa vitenzi vya Kibantu

-Maelezo ya kisarufi ya mnyambuliko wa vitenzi
-Mifano ya kauli ya kutenda, kutendwa na kutendea
-Mazoezi ya kubadilisha vitenzi katika kauli mbalimbali
-Jedwali za viambishi vya kauli
-Mazoezi ya kutunga sentensi sahihi

-Chati za kauli za vitenzi
-Jedwali la viambishi vya upatanisho
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Vielelezo vya mnyambuliko
-Vitabu vya fasihi andishi
-Jedwali la mbinu za sanaa
-Mifano kutoka kazi teule
-Chati za tamathali za usemi
-Orodha ya mbinu na maelezo yake

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 89-93

Kuandika
Kusikiliza na Kuzungumza

Uandishi wa tahariri
Ufahamu wa kusikiliza

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya tahariri na umuhimu wake
-Kueleza muundo wa tahariri
-Kutambua sifa za lugha ya tahariri
-Kuandika tahariri kwa mada maalumu
-Kutumia hoja za kutetea au kupinga suala

-Maelezo ya maana na umuhimu wa tahariri
-Uchambuzi wa muundo wa tahariri
-Mjadala kuhusu lugha inayofaa katika tahariri
-Mifano ya tahariri kutoka magazeti
-Mazoezi ya kuandika tahariri kuhusu mada tofauti

-Nakala za tahariri kutoka magazeti
-Chati za muundo wa tahariri
-Jedwali la hatua za kuandika tahariri
-Karatasi za kuandikia
-Kalamu na vifaa vya uandishi
-Vifaa vya kunasia sauti
-Maandishi ya taarifa fupi
-Karatasi za maswali ya kusikiliza
-Jedwali la mbinu za kusikiliza
-Chati za changamoto za kusikiliza

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 95

9

Ufahamu

Kusoma na kuelewa hadithi ya "Heri Subira"

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kusoma na kuelewa hadithi kwa usahihi
-Kuchambua tabia za wahusika katika hadithi
-Kueleza mafunzo yanayojitokeza katika hadithi
-Kufafanua maana za maneno na misemo

-Kusoma kimya hadithi ya "Heri Subira"
-Maswali ya ufahamu yaliyoongozwa
-Mjadala wa sifa za Sabra na stahamala yake
-Uchambuzi wa sababu za kuondoka kwa Sabra
-Kujadili mafunzo kuhusu uvumilivu na mapenzi

-Maandishi ya hadithi ya "Heri Subira"
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Jedwali la uchambuzi wa wahusika
-Kamusi za Kiswahili
-Chati za mafunzo ya hadithi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 97-98

Sarufi na Matumizi ya Lugha
Kusoma kwa Kina

Mnyambuliko wa vitenzi II - Vitenzi vya kigeni na silabi moja
Muundo na mtindo katika fasihi andishi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kueleza mnyambuliko wa vitenzi vya kigeni
-Kutambua vitenzi vya silabi ya konsonanti moja
-Kuunda kauli mbalimbali za vitenzi hivi
-Kutumia kanuni za mnyambuliko wa vitenzi vya aina hizi

-Maelezo ya kisarufi ya vitenzi vya kigeni
-Mifano ya vitenzi vya silabi moja kama l-a, ch-a, f-a
-Mazoezi ya kubadilisha vitenzi katika kauli mbalimbali
-Jedwali za viambishi vya vitenzi vya kigeni
-Mazoezi ya kutunga sentensi sahihi

-Chati za vitenzi vya kigeni
-Jedwali la vitenzi vya silabi moja
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Vielelezo vya mnyambuliko
-Vitabu vya fasihi andishi
-Jedwali la vipengele vya muundo
-Chati za aina za msuko
-Mifano kutoka kazi teule
-Orodha ya vipengele vya mtindo

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 98-102

Kuandika
Marudio - Insha

Utafiti wa kazi za fasihi simulizi
Insha ya lazima na aina za insha

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya utafiti wa fasihi simulizi
-Kueleza njia za kutafiti fasihi simulizi
-Kutambua umuhimu wa utafiti wa fasihi simulizi
-Kuandika ripoti ya utafiti wa fasihi simulizi

-Maelezo ya maana ya utafiti wa fasihi simulizi
-Mjadala kuhusu njia za uchunguzi, vidadisi na hojaji
-Uchambuzi wa njia za kuhifadhi fasihi simulizi
-Mifano ya ripoti za utafiti
-Mazoezi ya kupanga na kutekeleza utafiti mdogo

-Fomu za hojaji
-Vifaa vya kurekodi sauti
-Jedwali la njia za utafiti
-Mifano ya ripoti za utafiti
-Karatasi za kuandikia utafiti
-Mifano ya insha bora
-Jedwali la muundo wa insha
-Orodha ya methali na maana zake
-Karatasi za kuandikia
-Chati za lugha sanifu

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 105-106

10

Marudio - Ufahamu
Marudio - Ufupisho

Kusoma na kuelewa - Mila na utamaduni
Ufupisho wa maandishi - Utandawazi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kuimarisha stadi za kusoma kwa ufahamu
-Kuchambua maudhui ya kifungu cha "Mwacha mila ni mtumwa"
-Kueleza maana za maneno na misemo katika muktadha

-Kusoma kimya kifungu kuhusu mila na utamaduni
-Maswali ya ufahamu yaliyoongozwa kuhusu mila
-Mjadala wa umuhimu wa mila na changamoto zake
-Uchambuzi wa hoja za mwandishi kuhusu mazishi
-Mazoezi ya kufafanua maneno na methali

-Maandishi ya kifungu cha "Mwacha mila ni mtumwa"
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Kamusi za Kiswahili
-Jedwali la uchambuzi wa hoja
-Chati za mila na desturi
-Kifungu cha maandishi kuhusu utandawazi
-Jedwali la hatua za ufupisho
-Karatasi za kuandikia ufupisho
-Mifano ya ufupisho mzuri
-Kipimo cha maneno

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 108-110

Marudio - Sarufi
Marudio - Fasihi

Matumizi ya lugha - Ngeli, viambishi na vikwaruzo
Fasihi simulizi na andishi - Uchambuzi mkuu

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kurudia ngeli za nomino na upatanisho
-Kuimarisha ujuzi wa viambishi vya vitenzi
-Kutumia vikwaruzo vya mdomoni kwa usahihi

-Marudio wa ngeli YA-/YA-, U-/ZI-, I-/I-
-Mazoezi ya kuunda mnyambuliko wa vitenzi
-Uchambuzi wa matumizi ya vikwaruzo vya mdomoni
-Mazoezi ya kuainisha vivumishi na vitenzi
-Tathmini ya ujuzi wa kisarufi kupitia mazoezi

-Chati za ngeli za nomino
-Jedwali la mnyambuliko wa vitenzi
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Mifano ya sentensi sahihi
-Vielelezo vya vikwaruzo
-Shairi "Hajifichi mnafiki" na uchambuzi wake
-Vitabu teule vya fasihi andishi
-Jedwali la sifa za fasihi simulizi
-Karatasi za maswali ya fasihi
-Mifano ya majibu mazuri ya fasihi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 112-114

11

Kusikiliza na Kuzungumza
Ufupisho

Miviga - Maana, sifa na umuhimu
Stadi za ufupisho wa maandishi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya miviga katika fasihi simulizi
-Kueleza sifa na umuhimu wa miviga katika jamii
-Kutambua aina za miviga na matumizi yake

-Maswali na majibu kuhusu ujuzi wa awali wa miviga
-Maelezo ya maana ya miviga na sherehe za jadi
-Mjadala kuhusu aina za miviga: arusi, mazishi, jando, unyago
-Mifano ya miviga kutoka jamii mbalimbali
-Uchambuzi wa umuhimu wa miviga katika uhifadhi wa utamaduni

-Picha za sherehe za kimila
-Jedwali la aina za miviga
-Chati za umuhimu wa miviga
-Mifano ya miviga ya jamii mbalimbali
-Vielelezo vya utamaduni wa Kiafrika
-Vifungu vya maandishi vya ufupisho
-Jedwali la hatua za ufupisho
-Karatasi za kuandikia ufupisho
-Mifano ya ufupisho mzuri
-Kipimo cha maneno

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 115-116

Sarufi na Matumizi ya Lugha
Kusoma kwa Kina

Aina za maneno - Vielezi
Mashairi ya arudhi - Maudhui na mafunzo

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya vielezi na aina zake
-Kutambua vielezi vya mahali, idadi na wakati
-Kuunda sentensi sahihi kwa kutumia vielezi mbalimbali

-Maelezo ya kisarufi ya vielezi na aina zake
-Mifano ya vielezi vya mahali: hapa, pale, kule, nyumbani
-Uchambuzi wa vielezi vya idadi: mara mbili, siku tatu
-Mazoezi ya vielezi vya wakati: jana, leo, kesho
-Mazoezi ya kutunga sentensi zenye vielezi sahihi

-Chati za aina za vielezi
-Jedwali la mifano ya vielezi
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Vielelezo vya matumizi ya vielezi
-Mikusanyo ya mashairi ya arudhi
-Jedwali la uchambuzi wa mashairi
-Chati za maudhui ya mashairi
-Kamusi za Kiswahili
-Vielelezo vya muundo wa shairi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 118-126

Kuandika
Kusikiliza na Kuzungumza

Memo, baruameme na ujumbe wa rununu
Ngano - Aina, sifa na umuhimu

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua muundo wa memo na umuhimu wake
-Kuandika baruameme kwa muundo sahihi
-Kutuma ujumbe wa rununu kwa lugha sanifu

-Maelezo ya muundo wa memo na matumizi yake
-Mifano ya memo rasmi na isiyo rasmi
-Mazoezi ya kuandika baruameme kwa makusudi mbalimbali
-Mafunzo ya kutuma ujumbe wa rununu wa haraka
-Tathmini ya maandishi yaliyoandikwa na wanafunzi

-Mifano ya memo kutoka ofisi
-Kompyuta au simu za kuandikia baruameme
-Fomu za kuandikia memo
-Jedwali la muundo wa memo
-Mifano ya ujumbe wa rununu
-Vitabu vya ngano za jadi
-Jedwali la aina za ngano
-Chati za sifa za ngano
-Mifano ya ngano maarufu
-Vielelezo vya wahusika wa ngano

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 128-130

12

Ufahamu
Sarufi na Matumizi ya Lugha

Kusoma na kuelewa ngano ya "Kinyonga na Sungura"
Uundaji wa maneno - Njia za kuunda maneno

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kusoma na kuelewa ngano kwa usahihi
-Kuchambua wahusika na tabia zao
-Kueleza mafunzo yanayojitokeza katika ngano

-Kusoma kimya ngano ya "Kinyonga na Sungura"
-Maswali ya ufahamu yaliyoongozwa kuhusu maudhui
-Mjadala wa sifa za Kinyonga na Sungura
-Uchambuzi wa njanja za Sungura na hekima ya Kinyonga
-Kujadili mafunzo kuhusu uongozi na busara

-Maandishi ya ngano ya "Kinyonga na Sungura"
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Jedwali la uchambuzi wa wahusika
-Chati za mafunzo ya ngano
-Kamusi za Kiswahili
-Chati za njia za uundaji wa maneno
-Jedwali la mifano ya maneno yaliyoundwa
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Vielelezo vya mchakato wa uundaji

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 134-137

Kusoma kwa Mapana
Kuandika

Changamoto zinazoikabili lugha ya Kiswahili
Insha za masimulizi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kutambua changamoto zinazoikabili Kiswahili
-Kueleza jinsi changamoto hizi zinavyoweza kutatuliwa
-Kujadili umuhimu wa kulinda lugha ya Kiswahili

-Kusoma haraka maandishi kuhusu changamoto za Kiswahili
-Mjadala kuhusu athari za lugha za kigeni
-Uchambuzi wa shida za ufundishaji wa Kiswahili
-Mazungumzo kuhusu jinsi ya kukuza Kiswahili
-Mazoezi ya kutoa mapendekezo ya kuimarisha lugha

-Maandishi kuhusu changamoto za Kiswahili
-Magazeti na makala za Kiswahili
-Jedwali la changamoto na suluhisho
-Takwimu za matumizi ya Kiswahili
-Chati za mikakati ya kukuza lugha
-Mifano ya insha za masimulizi
-Jedwali la muundo wa insha
-Karatasi za kuandikia insha
-Chati za lugha ya kisanii
-Vifaa vya uhariri wa insha

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 139-142

13

Kusikiliza na Kuzungumza
Ufahamu

Mighani - Hadithi za mashujaa
Kusoma na kuelewa "Shujaa wa wanyonge"

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya mighani na tofauti zake na ngano
-Kueleza sifa za mashujaa katika mighani
-Kutambua umuhimu wa mighani katika jamii

-Maswali na majibu kuhusu ujuzi wa awali wa mighani
-Maelezo ya tofauti kati ya mighani na hadithi za mashujaa
-Mjadala kuhusu sifa za mashujaa wa historia
-Mifano ya mighani kutoka jamii za Kiafrika
-Uchambuzi wa umuhimu wa mighani katika uhifadhi wa historia

-Vitabu vya mighani za Kiafrika
-Picha za mashujaa wa historia
-Jedwali la sifa za mighani
-Ramani za maeneo ya mashujaa
-Vielelezo vya matendo ya ushujaa
-Maandishi ya hadithi ya "Shujaa wa wanyonge"
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Jedwali la uchambuzi wa uongozi
-Chati za sifa za mashujaa
-Kamusi za Kiswahili

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 143-144

Sarufi na Matumizi ya Lugha
Kusoma kwa Mapana

Mwingiliano wa aina za maneno
Wajibu wa Kiswahili kitaifa na kimataifa

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kueleza jinsi aina za maneno zinavyobadilika
-Kutambua nomino zinapokuwa vivumishi na viwakilishi
-Kuunda sentensi sahihi zenye mwingiliano wa maneno

-Maelezo ya kisarufi ya mwingiliano wa aina za maneno
-Mifano ya nomino zinazokuwa vivumishi: mtu-mzuri
-Uchambuzi wa vivumishi vinavyokuwa viwakilishi
-Mazoezi ya vitenzi vinavyokuwa nomino
-Mazoezi ya kutunga sentensi zenye mwingiliano

-Chati za mwingiliano wa maneno
-Jedwali la mifano ya mabadiliko
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Vielelezo vya aina za maneno
-Maandishi kuhusu wajibu wa Kiswahili
-Ramani za matumizi ya Kiswahili
-Takwimu za wasemaji wa Kiswahili
-Jedwali la jukumu la Kiswahili
-Chati za mikakati ya kukuza lugha

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 146-148

Kuandika

Kumbukumbu za mikutano

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua muundo wa kumbukumbu za mikutano
-Kuandika kumbukumbu kwa muundo sahihi
-Kutumia lugha rasmi katika kuandika kumbukumbu

-Maelezo ya muundo wa kumbukumbu za mikutano
-Mifano ya kumbukumbu kutoka mikutano rasmi
-Mazoezi ya kuandika kumbukumbu za mkutano wa shule
-Mjadala kuhusu umuhimu wa kumbukumbu za mikutano
-Tathmini ya kumbukumbu zilizoandikwa na wanafunzi

-Mifano ya kumbukumbu za mikutano
-Fomu za kuandikia kumbukumbu
-Jedwali la muundo wa kumbukumbu
-Karatasi za kuandikia
-Vifaa vya katibu wa mkutano

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 150-152

14

Kusikiliza na Kuzungumza
Ufahamu

Isimujamii: Matumizi ya lugha katika hotuba
Kusoma na kuelewa hotuba ya mazingira

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua sifa za lugha ya hotuba
-Kutambua aina za hotuba na mazingira yake
-Kuchambua matumizi ya lugha katika hotuba rasmi

-Maswali na majibu kuhusu ujuzi wa awali wa hotuba
-Kusikiliza mifano ya hotuba na kuchambua lugha
-Mjadala kuhusu sifa za lugha ya hotuba rasmi
-Uchambuzi wa matumizi ya heshima na vyeo
-Mazoezi ya kutoa hotuba fupi kwa lugha sahihi

-Vifaa vya kunasia hotuba
-Maandishi ya hotuba za viongozi
-Jedwali la sifa za lugha ya hotuba
-Chati za aina za hotuba
-Vielelezo vya mazingira ya hotuba
-Maandishi ya hotuba ya mazingira
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Picha za mazingira yaliyoharibiwa
-Jedwali la changamoto za mazingira
-Kamusi za Kiswahili

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 153-156

Sarufi na Matumizi ya Lugha
Kusoma kwa Mapana

Nyakati, hali na ukanushaji wake
Historia ya lugha - Mikakati ya kuimarisha Kiswahili

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kueleza nyakati na hali za vitenzi
-Kutumia ukanushaji katika nyakati mbalimbali
-Kuunda sentensi za ukanushaji kwa usahihi

-Maelezo ya kisarufi ya nyakati: uliopo, uliopita, ujao
-Mifano ya hali: timilifu, ya -ki-, ya -hu-
-Mazoezi ya ukanushaji katika nyakati mbalimbali
-Uchambuzi wa viambishi vya ukanushaji
-Mazoezi ya kutunga sentensi za yakinishi na kanushi

-Chati za nyakati na hali za vitenzi
-Jedwali la viambishi vya ukanushaji
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Vielelezo vya mnyambuliko wa vitenzi
-Maandishi kuhusu historia ya Kiswahili
-Ramani ya maendeleo ya lugha
-Jedwali la mikakati ya kukuza lugha
-Takwimu za matumizi ya Kiswahili
-Chati za changamoto na suluhisho

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 156-158

Kuandika
Kusikiliza na Kuzungumza

Hotuba - Muundo na uandishi
Isimujamii: Sajili ya viwandani

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua muundo wa hotuba
-Kuandika hotuba kwa muundo sahihi
-Kutumia lugha inayofaa katika hotuba

-Maelezo ya muundo wa hotuba: utangulizi, mwili, hitimisho
-Mifano ya hotuba bora za viongozi
-Mazoezi ya kuandika hotuba kuhusu mada tofauti
-Mjadala kuhusu jinsi ya kuwavutia wasikilizaji
-Tathmini ya hotuba zilizoandikwa na wanafunzi

-Mifano ya hotuba za viongozi
-Jedwali la muundo wa hotuba
-Karatasi za kuandikia hotuba
-Chati za lugha ya hotuba
-Vifaa vya mazoezi ya hotuba
-Picha za mazingira ya viwanda
-Jedwali la vyeo vya viwandani
-Orodha ya msamiati wa kiwanda
-Chati za sajili ya viwandani
-Vielelezo vya uhusiano wa kazi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 160-162

15

Ufahamu
Sarufi na Matumizi ya Lugha

Mawasiliano katika tarakilishi na utandawazi
Ukanushaji wa hali II - Hali za -a-, -po-, -ka-, -nge-

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kusoma na kuelewa maandishi kuhusu teknolojia
-Kuchambua athari za tarakilishi katika mawasiliano
-Kueleza manufaa na madhara ya utandawazi

-Kusoma kimya taarifa kuhusu tarakilishi na utandawazi
-Maswali ya ufahamu yaliyoongozwa kuhusu teknolojia
-Mjadala wa athari za tarakilishi katika maisha
-Uchambuzi wa manufaa na madhara ya mtandao
-Kujadili jukumu la Kiswahili katika teknolojia

-Maandishi kuhusu tarakilishi na utandawazi
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Vifaa vya teknolojia (kompyuta, simu)
-Jedwali la manufaa na madhara
-Kamusi za Kiswahili
-Chati za hali za vitenzi
-Jedwali la viambishi vya ukanushaji
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Vielelezo vya ukanushaji wa hali

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 163-165

Kusoma kwa Kina
Kuandika

Uchambuzi wa shairi "Kamliwaze"
Insha ya mawazo

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kuchambua muundo na mtindo wa shairi
-Kutambua nafsi, mizani na vina katika shairi
-Kueleza ujumbe na dhamira ya shairi

-Kusoma na kuchambua shairi "Kamliwaze"
-Uchambuzi wa nafsi inayozungumza katika shairi
-Mjadala kuhusu bahari na mizani ya shairi
-Kufafanua matumizi ya lugha katika shairi
-Mazoezi ya kutambua uhuru wa kishairi

-Maandishi ya shairi "Kamliwaze"
-Jedwali la uchambuzi wa shairi
-Chati za bahari za mashairi
-Kamusi za Kiswahili
-Vielelezo vya vina na mizani
-Mifano ya insha za mawazo
-Jedwali la muundo wa insha ya mawazo
-Karatasi za kuandikia insha
-Chati za lugha ya kisanii
-Vifaa vya ubunifu wa uandishi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 168-169

16

Kusikiliza na Kuzungumza
Ufahamu

Mawaidha katika fasihi simulizi
Kusoma na kuelewa mawaidha ya ndoa

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya mawaidha na sifa zake
-Kueleza umuhimu wa mawaidha katika jamii
-Kutambua mazingira ya kutoa mawaidha

-Maswali na majibu kuhusu ujuzi wa awali wa mawaidha
-Maelezo ya maana ya mawaidha na matumizi yake
-Mjadala kuhusu sifa za mawaidha katika fasihi simulizi
-Mifano ya mawaidha kutoka jamii mbalimbali
-Uchambuzi wa umuhimu wa mawaidha katika taaluma

-Maandishi ya mifano ya mawaidha
-Jedwali la sifa za mawaidha
-Chati za mazingira ya mawaidha
-Vifaa vya kunasia sauti
-Vielelezo vya dhima za mawaidha
-Maandishi ya mawaidha ya ndoa
-Karatasi za maswali ya ufahamu
-Jedwali la changamoto za ndoa
-Chati za ushauri wa ndoa
-Kamusi za Kiswahili

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 170-171

Sarufi na Matumizi ya Lugha
Kusoma kwa Kina

Uakifishaji - Alama za kuakifisha
Idhini ya kishairi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kueleza alama za kuakifisha na matumizi yake
-Kutumia alama za kuakifisha kwa usahihi
-Kupambanua usemi halisi na usemi wa taarifa

-Maelezo ya kisarufi ya alama za kuakifisha
-Mifano ya matumizi ya alama za nukta, mkato, koloni
-Mazoezi ya kutumia alama za mtajo na za hisi
-Uchambuzi wa tofauti kati ya usemi halisi na wa taarifa
-Mazoezi ya kuakifisha kifungu kisicho na alama

-Chati za alama za kuakifisha
-Jedwali la matumizi ya alama
-Karatasi za mazoezi ya uakifishaji
-Vifungu bila alama za kuakifisha
-Mifano ya maandishi yaliyoakifishwa
-Mikusanyo ya mashairi
-Jedwali la aina za idhini za kishairi
-Chati za mifano ya idhini
-Kamusi za Kiswahili
-Vielelezo vya uhuru wa kishairi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 173-175

Kuandika
Kusikiliza na Kuzungumza

Insha ya wasifu
Ngomezi - Maana na sifa za ngomezi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua dhana ya wasifu na sifa zake
-Kuandika wasifu wa mtu au kitu
-Kutumia lugha ya maelezo na ya kueleza

-Maelezo ya maana ya wasifu na muundo wake
-Mifano ya wasifu wa watu mashuhuri
-Mazoezi ya kuandika wasifu wa rafiki au mhusika
-Mjadala kuhusu jinsi ya kukusanya habari za wasifu
-Tathmini ya wasifu ulioandikwa na wanafunzi

-Mifano ya wasifu kutoka vitabuni
-Jedwali la muundo wa wasifu
-Karatasi za kuandikia wasifu
-Picha za watu wa kuandikia wasifu
-Vifaa vya utafiti wa wasifu
-Chati za maana na sifa za ngomezi
-Vielelezo vya aina za ngoma
-Mifano ya sauti za ngomezi kutoka jamii mbalimbali
-Vitabu vya fasihi simulizi
-Vipengele vya muziki (kama vinavyopatikana)

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 176-177

17

Ufahamu
Sarufi na Matumizi ya Lugha

Taarifa ya wavuti kuhusu ajira ya watoto
Muundo wa sentensi - Kikundi nomino na kikundi tenzi

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kusoma na kuelewa taarifa kuhusu ajira ya watoto
-Kuchambua madhila yanayowakumba watoto walioajiriwa
-Kutambua sababu za ajira ya watoto
-Kupendekeza njia za kukabiliana na tatizo hili

-Kusoma kimya kifungu cha taarifa ya wavuti
-Maswali ya ufahamu yaliyoongozwa
-Mjadala wa kundi kuhusu madhila ya ajira ya watoto
-Uchambuzi wa takwimu zilizotolewa katika taarifa
-Mazungumzo ya vikundi kuhusu njia za kutatua tatizo
-Uwasilishaji wa mapendekezo ya vikundi

-Nakala za taarifa ya wavuti
-Chati za takwimu za ajira ya watoto
-Ramani ya Afrika inayoonyesha maeneo yaliyoathiriwa
-Jedwali la uchambuzi wa madhila
-Karatasi za mazoezi ya ufahamu
-Chati za muundo wa sentensi
-Jedwali la aina za vikundi nomino
-Vielelezo vya kikundi tenzi
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano
-Ubao wa maelezo

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 178-179

Kusoma kwa Mapana
Kuandika

Kiswahili baada ya uhuru
Tawasifu - Muundo na jinsi ya kuandika

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kueleza mchango wa viongozi katina kuimarisha Kiswahili
-Kuchambua mabadiliko ya Kiswahili tangu uhuru
-Kutambua changamoto zinazokabili Kiswahili
-Kupendekeza njia za kuimarisha Kiswahili zaidi

-Kusoma haraka kifungu cha "Kiswahili baada ya uhuru"
-Mjadala wa historia ya Kiswahili tangu uhuru
-Uchambuzi wa mchango wa marais wa Kenya
-Mazungumzo kuhusu changamoto za Kiswahili
-Utayarishaji wa ripoti fupi kuhusu maendeleo ya Kiswahili
-Mjadala wa njia za kuimarisha lugha

-Nakala za kifungu cha kusoma
-Chati ya historia ya Kiswahili
-Picha za viongozi waliochangia
-Jedwali la mabadiliko ya Kiswahili
-Ramani ya maendeleo ya lugha
-Gazeti zenye makala za Kiswahili
-Mifano ya tawasifu mbalimbali
-Chati za muundo wa tawasifu
-Fomu za kuandikia tawasifu
-Karatasi za kuandikia
-Jedwali la vipengele vya tawasifu
-Miongozo ya uandishi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 184-185

18

Kusikiliza na Kuzungumza
Ufahamu

Isimujamii: Sajili ya michezoni
Kuchelewa ni ada ya Mwafrika?

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kufafanua maana ya sajili ya michezoni
-Kueleza sifa za lugha ya michezoni
-Kutambua wanaohusika katika kutumia lugha hii
-Kutoa mifano ya matumizi ya sajili ya michezoni

-Maswali na majibu kuhusu aina za sajili zilizojifunziwa
-Maelezo ya sajili ya michezoni na muktadha wake
-Mjadala wa sifa za lugha ya michezoni
-Uchunguzi wa mifano ya matangazo ya michezo
-Uigizaji wa mazungumzo ya michezoni
-Uchambuzi wa msamiati maalumu wa michezo

-Chati za sifa za sajili ya michezoni
-Vielelezo vya aina za michezo
-Nakala za matangazo ya michezo
-Sauti za matangazo ya redio
-Jedwali la msamiati wa michezo
-Picha za viwanja vya michezo
-Nakala za kifungu cha ufahamu
-Chati ya sababu za kuchelewa
-Jedwali la madhara ya kuchelewa
-Karatasi za mazoezi ya ufahamu
-Saa za mfano
-Ramani ya nchi za Afrika

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 187

Sarufi na Matumizi ya Lugha

Yambwa na chagizo

Kufika mwisho wa funzo mwanafunzi aweze:

-Kueleza maana ya yambwa (shamirisho)
-Kutofautisha aina za yambwa (kipozi, kitondo, ala)
-Kufafanua maana ya chagizo
-Kutumia yambwa na chagizo katika sentensi

-Mapitio ya muundo wa sentensi uliopitwa
-Maelezo ya yambwa na aina zake
-Mifano ya shamirisho kipozi, kitondo na ala
-Ufafanuzi wa chagizo na matumizi yake
-Mazoezi ya kutambua yambwa katika sentensi
-Zoezi la kutunga sentensi zenye yambwa na chagizo

-Chati za aina za yambwa
-Jedwali la mifano ya yambwa
-Vielelezo vya chagizo
-Karatasi za mazoezi ya kisarufi
-Sentensi za mfano zilizocolezwa
-Ubao wa maelezo ya sarufi

KLB Secondary Kiswahili Form 4, Kurasa 190-192